Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları “gurbetçi” olarak adlandırılsalar da yerleştikleri ülkelerde o ülke vatandaşlarının çalıştığı iş yerlerinde çalıştıkları, o ülke vatandaşlarıyla evlilikler yaptıkları da düşünüldüğünde gurbetçi sıfatının pek kalmadığı görülecektir. Her ne kadar durum böyle olsa da sonuçta halen Türk vatandaşı oldukları için yaşadıkları ülkede yapılan hukuki işlemlerin, o ülke mahkemelerinin vermiş olduğu kararların Türkiye’de hüküm ve sonuç doğura bilmesi için Tanıma ve Tenfiz davalarına ihtiyaç duyulmaktadır.
a-Tanıma:
Yabancı bir mahkeme kararının tanınması, onun kesin hüküm kuvvetinin
ülkeye de teşmili anlamına gelir. Yabancı kararın hukuki neticeleri,
yabancı mahkeme devletinin hukukuna göre tayin edilir. Mahkeme
devletinin hukuku ayrıca özellikle kesin hüküm kuvvetinin maddi ve şahsi
şümulü tespit eder.
Tanınmayan veya tanınmaya ehil olmayan yabancı bir mahkeme kararı, bir
mahkeme ilamı olarak her hangi bir hukuki etkiye sahip olamaz. Bununla
beraber hukuki manadan da tamamen mahrum sayılamaz, her hangi bir
ihtilafta ispat vasıtası olarak hizmet edebilir.
b- Tenfiz:
Yabancı bir mahkeme kararının tenfizi ise onun icra edilebilirliği
demektir. Yani ilamın yerine getirilmesi ile ilgilidir. Tanımada icra
değil o ilamdan kesin delil veya kesin hüküm olarak yararlanma durumu
vardır.
1-Tanıma ve Tenfiz davaları mutlaka usulüne uygun davetiyeyle birlikte
açılacak duruşma yapılarak görülür, evrak üzerinden karar verilemez.
2-Dava basit usule tabidir.
3-Adli tatilde de görülebilir.
4-Davacının Türkiye’de ikametgahı yoksa teminat göstermesi
gerekmektedir. Teminat miktarını hakim takdir edecektir. Ancak
karşılıklılık anlaşmasında bu konuda muafiyet varsa teminat şartı
aranmaz.
5-Yetkili mahkeme Davalının ikametgahı (Nüfusa kayıtlı olunan yer
ikametgaha karine olarak kabul edilmektedir.) ; Türkiye’de ikametgahı
yoksa sakin olduğu yer mahkemesi, bu dahi yoksa Ankara, İstanbul, İzmir
mahkemeleri yetkilidir. (Bu üç ilden istediği birinde açılabilir.)
6-Görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. (Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi)